Według danych opublikowanych w 32. edycji raportu Annual Review of Football Finance, przygotowanego przez Sports Business Group firmy doradczej Deloitte, w sezonie 2021/2022 europejski rynek piłki nożnej odnotował 7 proc. wzrost przychodów, które osiągnęły poziom 29,5 mld euro (dla porównania, w sezonie 2020/2021 było to 27,6 mld euro). Zniesienie ograniczeń pandemicznych umożliwiło powrót kibiców na stadiony, co z kolei przełożyło się na rekordowe przychody z meczów oraz kontraktów handlowych w sezonie 2021/2022.
Łączne przychody „wielkiej piątki” lig europejskich, czyli Premier League, Bundesligi, La Ligi, Serie A i Ligue 1, wzrosły o 10 proc. do 17,2 mld euro, przekraczając pułap 17 mld euro z sezonu 2018/2019 sprzed pandemii.
– Główne dane liczbowe wskazują, że futbol europejski wyszedł obronną ręką z najtrudniejszego jak dotąd okresu w swojej historii. Zniesienie ograniczeń pandemicznych oraz ponowne otwarcie stadionów przełożyło się na rekordowe wpływy ze sprzedaży biletów oraz kontraktów handlowych w całej Europie. Jednocześnie spadek zysków operacyjnych o 1,8 mld euro zapoczątkowany w sezonie 2018/2019 jest jasnym sygnałem, że pomimo ożywienia, jest jeszcze wiele do zrobienia – mówi Tim Bridge, szef Sports Business Group w Deloitte.
Śmietanka lig europejskich
Angielska Premier League w dalszym ciągu utrzymuje przewagę nad konkurencją, umacniając się na pozycji lidera. W sezonie 2021/2022 kluby Premiership wygenerowały 12 proc. wzrost całkowitych przychodów, osiągając rekordowy łączny przychód w wysokości 6,4 mld euro.
Tuż za angielskim gigantem kroczy La Liga. Pomimo 11 proc. wzrostu całkowitych przychodów i osiągnięcia poziomu 3,3 mld euro w sezonie 2021/2022 wciąż jest to połowa przychodów generowanych przez Premier League. Złagodzenie restrykcji związanych z pandemią COVID-19 pod koniec 2021 roku pozytywnie wpłynęło na przychody z meczów najlepszych hiszpańskich klubów piłkarskich, które w sezonie 2021/2022 wyniosły 409 mln euro, czyli o 353 mln euro więcej niż w poprzednim sezonie.
Jednocześnie był to główny czynnik stojący za wzrostem łącznych przychodów osiąganych przez kluby.
Na kolejnym miejscu pod względem przychodów plasuje się Bundesliga, której kluby w sezonie 2021/2022 wygenerowały 5 proc. wzrost, który przełożył się na 3,1 mld euro przychodów. Podobnie jak w przypadku konkurentów, tak i tu, kluczową rolę odegrały przychody z dnia meczowego (wzrost o 254 mln euro) oraz kontraktów handlowych (wzrost o 169 mln euro).
Niższa wartość umów na transmisję telewizyjną meczów w kraju i zagranicą sprawił, że Serie A, jako jedyna liga z „wielkiej piątki”, odnotowała spadek łącznych przychodów. W sezonie 2021/2022 było to 7 proc. (171 mln euro), co w rezultacie dało przychody rzędu 2,4 mld euro. Z kolei francuska Ligue 1 osiągnęła największy wzrost procentowy w zakresie łącznego przychodu spośród wszystkich europejskich gigantów w sezonie 2021/2022. Wzrost na poziomie 26 proc. (412 mln euro) przełożył się na rekordowe przychody rzędu 2 mld euro. Główną siłą napędową tak wysokiego wyniku były nowe umowy komercyjne oraz wzrost przychodów z dnia meczowego dzięki zniesieniu restrykcji pandemicznych.
Wzrost kosztów wynagrodzeń w największych ligach europejskich, jaki nastąpił po sezonie 2018/2019, w okresie 2021/2022 wyniósł 15 proc. (12,3 mld euro) i doprowadził do spadku łącznych zysków operacyjnych o 1,8 mld euro. W sezonie 2021/2022 największe kluby europejskie odnotowały stratę rzędu 324 mln euro, co w porównaniu do wcześniejszego sezonu i strat na poziomie 400 mln euro było niewielką poprawą.
Tim Bridge dodaje: – Obecnie wszystkie kluby muszą zadbać o długoterminową stabilność finansową całego systemu piłkarskiego, a wprowadzenie nowych przepisów dotyczących europejskiej piłki nożnej ma na celu wsparcie ich w tych wysiłkach. Rekordowy wzrost osiągnięty przez Premier League w dalszym ciągu przyczynia się do zwiększenia polaryzacji przychodów między europejskimi ligami piłkarskimi i w ich obrębie, a każda z nich stoi przed nowymi wyzwaniami związanymi ze zwiększoną konkurencją, zmieniającymi się regulacjami i wymagającą sytuacją makroekonomiczną.
– Wraz ze stopniowym wprowadzaniem przepisów UEFA dotyczących zrównoważonych finansów (ang. Financial Sustainability Regulations), począwszy od sezonu 2022/2023, europejskie kluby i ligi z jednej strony są świadkami jednych z najważniejszych zmian regulacyjnych w historii tego sportu, a z drugiej obserwują falę inwestycji w globalny futbol, będącą próbą zakwestionowania dotychczasowego systemu. Jednocześnie patrząc na wschodzące ligi, które poszukują możliwości rozwijania swojej oferty i pozyskania najlepszych talentów na boisku, przyszłość europejskich klubów piłkarskich może zależeć od ich stabilności finansowej oraz umiejętności wykorzystania jej do zapewnienia konkurencyjności i zachowania swojej pozycji.
Powracający kibice siłą napędową wzrostu przychodów Premier League
Wzrost przychodów klubów Premier League na poziomie 12 proc. w sezonie 2021/22 można w dużej mierze przypisać rekordowym przychodom z dnia meczowego i sprzedaży biletów, dzięki ponownemu otwarciu stadionów oraz wpływom z działalności komercyjnej, które również osiągnęły najwyższy poziom w historii.
W sezonie 2021/2022 przychody z dnia meczowego angielskiej ligi wzrosły do 763 mln funtów, co w porównaniu do sezonu 2020/2021, kiedy mecze były rozgrywane przy pustych trybunach, stanowi wzrost rzędu 732 mln funtów. Wspomniany poziom wpływów przewyższył przychody sprzed pandemii – w sezonie 2018/2019 przychody wyniosły 684 mln funtów, przy rekordowo wysokiej średniej frekwencji (39 950 widzów). Ponowne otwarcie stadionów oraz zwiększony apetyt kibiców na obserwowanie rozgrywek z trybun przełożyły się na wzrost przychodów z działalności handlowej o 245 mln funtów (16 proc.) i osiągnięcie rekordowego poziomu 1,7 mld funtów.
Sezon 2021/2022 był drugim sezonem z rzędu, w którym nastąpił wzrost całkowitych kosztów wynagrodzeń, osiągając poziom 3,6 mld funtów (6 proc.). Jednocześnie siedem z siedemnastu klubów ogłosiło obniżenie płac.
W wyniku wzrostu wynagrodzeń (192 mln funtów) oraz zwiększenia przychodów (586 mln funtów) doszło do obniżenia stosunku wynagrodzeń do przychodów z poziomu 71 proc. na 67 proc., drugi sezon z rzędu. Pomimo spadku, średni wskaźnik wynagrodzeń do przychodów klubów Premier League utrzymuje się powyżej poziomów sprzed pandemii (różnica między sezonem 2016/2017 a 2018/19 wyniosła 58 proc.).
W sezonie 2021/2022 zyski operacyjne klubów (z wyłączeniem transferów) wyniosły 459 mln funtów, co oznacza spadek o 1 milion funtów w stosunku do poprzedniego sezonu, kiedy po raz pierwszy od czterech lat odnotowano wzrost. Pomimo łącznego wzrostu przychodów (586 mln funtów) przewyższającego wzrost płac (192 mln funtów), wzrost kosztów operacyjnych (395 mln funtów) przyczynił się do zmniejszenia zysku operacyjnego netto. W sezonie 2021/2022 łączne straty klubów angielskiej Premier League wyniosły 607 mln funtów, co stanowi znaczny spadek w porównaniu z sezonem 2017/2018, w którym zyski przed opodatkowaniem wyniosły 427 mln funtów.
Na koniec sezonu 2021/22 zadłużenie netto klubów Premier League zmniejszyło się o 34 proc., osiągając poziom 2,7 mld funtów (w 2020/2021 wynosiło 4,1 mld funtów). Było to możliwe dzięki przejęciu Chelsea i Newcastle United przez nowych właścicieli.
W tegorocznym raporcie, po raz pierwszy w historii, zaprezentowano oficjalne łączne przychody żeńskich klubów biorących udział w kobiecych ligowych rozgrywkach piłkarskich – Women’s Super League (WSL). Analiza przeprowadzona przez Deloitte wykazała, że w sezonie 2021/2022 kluby WSL wygenerowały łączne przychody w wysokości 32 mln funtów, co stanowi wzrost na poziomie 12 mln funtów w porównaniu z poprzednim sezonem. Tak istotny 60 proc. przyrost był możliwy dzięki zwiększeniu przychodów zarówno z transmisji, jak i umów komercyjnych.
Bridge podsumowuje: – Rosnące zainteresowanie ligą angielską na arenie międzynarodowej oraz możliwości generowania dochodów, jakie daje gra w Premier League, w dalszym ciągu napędzają wzrost przychodów. Wraz z przejmowaniem topowych klubów przez nowych właścicieli oraz wprowadzaniem kolejnych uregulowań w zakresie kosztów, wszyscy interesariusze, którym zależy na trwałym i długofalowym sukcesie Premier League i jej klubów członkowskich powinni przywiązywać wagę do prowadzenia działalności w duchu zrównoważonego rozwoju, stosowania odpowiednich modeli finansowania oraz kierowania się uczciwością przy zarządzaniu klubem piłkarskim.
Piłkarskie kluby ligowe zwiększają przychody
Łączne przychody klubów piłkarski, tj. Championship, League One i League Two, wyniosły ponad miliard funtów w sezonie 2021/2022.
Kluby Championship odnotowały łączne przychody na poziomie 676 mln funtów, co stanowi wzrost o 76 mln funtów (13 proc.) od początku sezonu 2020/2021. Wynikało to głównie z przetasowania na poziomie ligi. Do dywizji dołączyło sześć klubów z Premier League i League One, których średni przychód w sezonie 2021/2022 wynosił 41 mln funtów. Zastąpiły one kluby ze średnim przychodem rzędu 27 mln funtów.
Kluby Championship drugi rok z rzędu odnotowały spadek kosztów wynagrodzeń (730 mln funtów). Jednak pomimo wspomnianego spadku, piąty rok z rzędu płace pozostały wyższe niż przychody osiągane przez kluby w dywizji, a wskaźnik płac do przychodów wyniósł 108 proc.
Zadłużenie netto klubów Championship w sezonie 2021/2022 wyniosło 1,7 mld funtów, co oznacza spadek o ok. 110 mln funtów.
W sezonie 2021/2022 kluby zarówno z League One, jak i z League Two odnotowały wzrost przychodów. Łączne przychody klubów League One wzrosły o 71 proc. do poziomu 220 mln funtów, przy średnim poziomie przychodów rzędu 9 mln funtów. Tymczasem przychody klubów League Two wzrosły o 32 proc., do 124 mln funtów, przy średnich przychodach w wysokości 5 mln funtów.
Tim Bridge podsumowuje: – Pomimo już wysokiego poziomu zadłużenia netto, duża liczba klubów Championship zaciągnęła kolejne zobowiązania w sezonie 2021/2022. Mityczny awans do Premier League wiąże się z ciągłymi inwestycjami ze strony klubów Championship. Często dokonywane transakcje są dalekie od idei zrównoważonego rozwoju, co w przypadku niektórych klubów powoduje nadmierne obciążenia finansowe. Obecnie właściciele klubów powinni skupić się na podejmowaniu decyzji długoterminowych, a wraz z wprowadzeniem funkcji niezależnego regulatora będzie można ponownie wrócić do tematu poprawy mechanizmu dystrybucji przychodów między ligami i klubami. W tym celu niezbędne będzie zapewnienie odpowiedniego nadzoru i zastosowanie mechanizmów kontroli finansowej, aby wypracowane rozwiązania były odpowiednie i zrównoważone.
**
Wielkość europejskiego rynku piłki nożnej – od sezonu 2012/2013 do sezonu 2021/2022 (w mld EUR)
Przychody klubów Premier League – od sezonu 2019/2020 do sezonu 2023/2024 (w mln GBP)
Kurs wymiany
Do przeliczenia wartości podanych w euro oraz funcie brytyjskim zastosowano średni kurs wymiany z roku zakończonego 30 czerwca 2022 r. (1 GBP = 1,18 EUR).
Koszty wynagrodzeń
Koszty wynagrodzeń dotyczą wszystkich pracowników (w tym zawodników, a także personelu technicznego i administracyjnego) i obejmują wynagrodzenia, opłaty z tytułu transferu zawodników, premie, odprawy, składki na ubezpieczenie społeczne, a także inne koszty świadczeń pracowniczych.
Jestem absolutnie zwariowany na punkcie sportu, przede wszystkim piłki nożnej. Niby często mówię, że czas zmienić branżę, ale to czcze gadanie, gdyż jestem pracoholikiem, a taka praca sprawia mi mnóstwo radości.